Од 1988 година, 1 декември е назначен од ООН како „Светски ден за борба против СИДА“, ден за сеќавање на важната борба против ХИВ и СИДА и за сеќавање на многуте милиони нејзини жртви ширум светот.

Сè уште нема лек, но интензивните истражувања продолжуваат и третманите стануваат сè по eфективни.

Поаѓајки од значењето на  Образованието  како  камен-темелник во превенцијата од ХИВ/СИДА, Центарот за јавно здравје  Битола и оваа година  преку бројни здравствено-воспитни активности,  учествува во одбележувањето на 1ви Декември, како Светски ден на борбата против ХИВ/СИДА.

Иницијативите за Светскиот ден на СИДА  ги  фокусираме на ширење точни информации, промовирање безбедни практики и поттикнување на редовно тестирање,  преку Советувалиштето за сексуално и репродуктивно здравје,бесплатното ХИВ  тестирање и  бројните  соработки со образованите институции  и Црвениот Крст, на подрачјето кое го опфаќа ЦЈЗ Битола. Посебно се работи  на зајакнувањето на поединците со знаење што е од фундаментално значење за спречување на ширењето на вирусот и отстранување на заблуди.

Светскиот ден за борба против СИДА-та е дизајниран како напор за подигање на јавната свест. Тоа е ден кога се прават обиди да се едуцира јавноста за степенот, природата и разорните ефекти на СИДА-та.

Носењето црвена лента во ревер е најприфатениот метод за демонстрација на солидарност на Светскиот ден за борба против СИДА-та. Црвената боја претставува жестокост, агонија поради светскиот неуспех во борбата против епидемијата, предупредувачка порака да се пристапи кон болеста со должна сериозност и прифакање на  поединците погодени од болеста.

Темата на Светскиот ден за борба против СИДА оваа година е „Да  водат заедниците“.

За да го следиме патот по кој завршува СИДА-та, светот треба да им дозволи на заедниците да водат. Со  тоа се означува улогата на заедниците во обликувањето и ширењето на позитивната свест за ХИВ-СИДА и запирање на нејзиното ширење.

Да се стави крај на СИДА-та е можност и предизвик за денешните лидери. Тие имаат шанса да бидат запаметени од идните генерации како оние кои ги обезбедија политиките, програмите и инвестициите кои ставија крај на најсмртоносната пандемија во светот. Тие можат да спасат милиони животи и да го заштитат здравјето на сите нас. Тие можат да покажат што може да направи раководството.

Постои можност да се стави крај на СИДА-та преку зголемување на политичката волја преку инвестирање во одржлив одговор на ХИВ преку финансирање на она што е најважно: превенција и третман на ХИВ базиран на докази, интеграција на здравствените системи, недискриминаторски закони, да им се овозможи на заедниците и на граѓанските субјекти во нивните витални улоги во одговорот на предизвиците и да се обезбеди доволно и одржливо финансирање.

Тестирањето, вклучително и само-тестирањето, без оглед на резултатот од тестот, е првиот чекор во грижата или превенцијата. Тоа е критична алатка која ни помага да ставиме крај на епидемијата на ХИВ. Цениме се што придонесувате за да ни помогнете да ја постигнеме оваа цел.

Голем чекор напред во истражувањето за лекување на болести и им дава нова надеж на научниците, бидејќи трансплантацијата на коскена срцевина, ќе фокусира дел од ова истражување во нови форми и се побезбедни процеси како што е и третман на СИДА со матични клетки.

Со цел да се отстрани секаква еуфорија што може да се поврзе со новините, важно е да се нагласи дека мислењата се едногласни и обврска на сите нас е да продолжиме да се штитиме од инфекција со средствата за заштита што ни се достапни.

Тема на Националниот ден за тестирање за ХИВ во 2023 година беше: „Тестирај се и направи го следниот чекор“,без разлика како тестирате, без разлика на резултатите од тестот,мора да го проверете го својот статус и да преземете  понатамошни чекори.Тестирањето е прв чекор кон негата и лекувањето. Само така можеме да  дојдеме до клучот за ставаење крај на  епидемијата на ХИВ. Се нагласува дијагностицирањето на поединците да биде што е можно порано и обезбедување и достапност на повеќе модалитети за тестирање за  ХИВ.

Пандемијата КОВИД-19 можеби го привлече целото внимание, но тоа не значи дека другите опасни болести исчезнаа од планетата. Една таква болест е СИДА-та (синдром на стекната имунодефициенција) предизвикана од вирусот на хумана имунодефициенција или ХИВ. Овој вирус однесе 36,3 милиони животи, седум пати повеќе од новиот коронавирус, кој предизвикува КОВИД-19 и „продолжува да биде главен глобален проблем за јавното здравје“, вели Светската здравствена организација (СЗО).

Како што сугерира името, вирусот на хумана имунодефициенција (ХИВ) го таргетира имунолошкиот систем на заразената личност, што ја слабее  неговата/нејзината способност да се бори против болестите. СИДА-та е најнапредната фаза на ХИВ инфекцијата.Оттука,позитивното тестирање за ХИВ и СИДА се две различни работи.

Има многу дезинформации и митови околу болеста, што може да биде поради стигма во врска со СИДАта. Ова може да ги обесхрабри луѓето да бараат соодветна помош и дури може да поттикне дополнителни дезинформации. Оттука,да ги отфрлиме таквите митови и да ја дознае вистината,. Да погледнеме девет од нив и да ги дознаеме фактите зад нив.

Мит 1: ХИВ и СИДА значат исто

Факт: Многумина користат ХИВ и СИДА наизменично. Можеби звучат слично, но се различни. ХИВ во основа е вирус кој заразил човечко суштество, но кога велиме дека е СИДА, тогаш оваа инфекција напредувала до тој степен што има имунодефициенција, до таа мера што пациентот доаѓа со тешки инфекции со ретки микроорганизми.

Мит 2: Сите ХИВ-позитивни лица развиваат СИДА

Факт: Сите ХИВ-позитивни лица не развиваат СИДА. Со навремено управување, соодветни лекови, превентивна вакцинација и редовни здравствени прегледи, оние кои се позитивни на ХИВ можат да водат нормален живот. Инфекцијата во такви случаи нема да напредува до стадиумот на СИДА.

Мит 3: ХИВ/СИДА доведува до намален животен век

Факт: Повторно, ова е далеку од вистината. Како што споменавме погоре, ХИВ инфекцијата може многу добро да се управува со навремена интервенција, лекови, вакцинација и здравствени прегледи. Со нив, ХИВ-позитивните можат да водат нормален живот, нормален како оној на некој што не е.

Мит 4: Секое лице кое боледува од СИДА умира од оваа болест

Факт: Не, секој со СИДА не умре од оваа болест. Многу добри лекови се ефикасни против болеста. Исто така, кога ќе се дијагностицира во вистинско време и со соодветна и навремена медицинска интервенција, пациентот може да закрепне и да се заздрави како и секој друг поединец.                                              

Мит 5: ХИВ може да се шири преку гушкање, бакнување или споделување храна

Факт: Не, ХИВ не се шири преку плунката. Не може да се прошири и преку гушкање. Тоа првенствено се шири преку сексуален контакт. Исто така, може да се пренесе од мајка на дете или преку каква било повреда на игла, па дури и преку трансфузија на крв.

Мит 6: Не можете да имате деца ако сте ХИВ-позитивни

Факт: Иако овој вирус може да се пренесе од мајка на нејзиното дете, тоа не значи дека жената не може да раѓа деца. Со соодветен третман, оптоварувањето со вируси кај мајката може да се потисне. Дури и ако таа не е на лекување, постојат неколку антиретровирусни (лекови за ХИВ) кои може да и се дадат на мајката за време на породувањето.

Мит 7: Ако двајцата партнери се ХИВ-позитивни, нема причина да се користи заштита за време на сексот

Факт: Дури и ако двајцата партнери се позитивни на ХИВ, постојат и други сексуално преносливи болести (СПИ), кои можете да ги спречите со користење заштита за време на сексот. Исто така, и двајцата партнери може да имаат различно вирусно оптоварување. Затоа, секогаш е подобро да се користи заштита.

Мит 8: ХИВ/СИДА не може да се шири преку орален секс

Факт: Иако шансите се мали, ХИВ/СИДА сепак може да се шири преку орален секс. Во случај на ерозија на мукозата или какви било чиреви, вирусот може да се шири преку овој начин. Течностите од гениталните органи можат да го носат овој ХИВ во нив, рече докторот.

Мит 9: ХИВ/СИДА се лекува

Факт: Не, моментално не постои познат лек за СИДА. Достапните лекови ја контролираат репликацијата на вирусот, што помага во контролирањето на вирусното оптоварување, а со тоа и го намалува оштетувањето на имунолошкиот систем. Овие лекови имаат многу малку несакани ефекти и со користење на нив, ХИВ е значително контролиран. Освен ова, со соодветно следење, грижа, третман, редовни здравствени прегледи, превенција и вакцини, заразеното лице може да води нормален живот. Иако во моментов не постои лек за СИДА, треба да бидете оптимисти бидејќи науката и технологијата прават големи чекори, а можеби ќе видиме лек во иднина.                                                                                         

Многу луѓе доживуваат симптоми слични на грип во рок од две до четири недели откако ќе се заразат со ХИВ. Симптомите вклучуваат:

-Треска

-Воспалено грло

-Замор

-Мускулни грчеви

-Отечени лимфни јазли

-Чир на устата

Како што веќе знаете, СИДА-та е напредна фаза на ХИВ инфекцијата, кога инфекцијата не се лекува добро или воопшто. Еве некои од симптомите на СИДА според:

-Повторувачка треска

-Брзо губење на тежината

-Екстремен замор причината поради која не може да се објасни

-Пневмонија

-Рани на устата, анусот или гениталиите

-Губење на меморијата

-Депресија

-Стигмата кон луѓето со ХИВ ќе го поништи напредокот во лекувањето.

Општествените ставови кон ХИВ треба да бидат во чекор со напредокот во развојот на лековите и лекувањето на болеста. Она што некогаш беше смртна казна сега може да се лекува. Пациент со ХИВ кој започнува со третман, денес може да се надева дека ќе има нормален животен век, иако тој зависи од континуиран медицински третман. Оние со незабележливо вирусно оптоварување немаат речиси никакви шанси да пренесат инфекција, ниту пак инфекцијата ги спречува луѓето да имаат деца. Но напредокот постигнат во третманот на ХИВ инфекцијата во последните години сеуште не може да се прецени.

Светската здравствена организација (СЗО) го наведува стравот од стигма и дискриминација  како главна причина зошто луѓето не сакаат да се тестираат, да го откријат својот ХИВ статус и да земаат антиретровирусни лекови. Стигмата создава култура на страв, а овој страв може да доведе до тоа луѓето да одбијат да се тестираат, да започнат со лекување и да го спречат вирусот да се шири понатаму.

Некои национални влади сè уште го негираат постоењето на ХИВ, отфрлајќи го како болест на Западот и како болест ограничена на оние кои се сексуално девијантни. Токму во овие земји оние што живеат со вирусот ќе продолжат да умираат непотребно.

Денес се знае дека рано започнување на антиретровирусен (АРВ) третман, кај оние со број на ЦД4+ клетки помеѓу 350 и 550 за партнерот заразен со ХИВ,го намалува преносот на ХИВ на ХИВ-негативниот партнер за 96%.

Покрај тоа, оваа година СЗО препорача дека профилакса пред изложување (PreP) – давање АРВ за заштита на луѓето од ХИВ пред потенцијална изложеност – треба да им се понуди на сите оние кои се изложени на значителен ризик од ХИВ инфекција (претходно се препорачуваше само одредени засегнатото население, како што се сексуалните работници, мажите кои имаат секс со мажи (МСМ) и луѓето кои инјектираат дрога, примиле PreP).

Новиот извештај на УНАИДС покажува дека СИДА-та може да се стави крај до 2030 година.Извештајот „Патот по кој завршува СИДА“ содржи податоци и студии на случај кои нагласуваат дека ставањето крај на СИДА-та е политички и финансиски избор и дека земјите и лидерите кои веќе го следат патот постигнуваат извонредни резултати.

Овој извештај јасно покажува дека постои пат  кој може да се стави крај на СИДА-та. Одењето по тој пат ќе помогне да се обезбеди подготвеност за справување  и со други пандемични предизвиц. Тој  не е мистерија. Тој е избор и е  јасен.

Но ништо од ова нема да дојде автоматски. СИДА-та одземаше живот секоја минута во 2022 година. Милиони луѓе сè уште го пропуштаат лекувањето, вклучително и 43% од децата кои живеат со ХИВ.

Во 2022 година, се проценува дека:

-39,0 милиони луѓе на глобално ниво живееле со ХИВ

-29,8 милиони луѓе пристапувале кон антиретровирусна терапија

-1,3 милиони луѓе се новоинфицирани со ХИВ

-630.000 луѓе починале од болести поврзани со СИДА

Патот по кој завршува СИДАта, бара смело лидерство.

Благодарение на поддршката и инвестициите ќе се  стави крај на СИДА-та кај децата. Имено 82% од бремените и доилките кои живеат со ХИВ на глобално ниво, добија пристап до антиретровирусен третман во 2022 година, што е повеќе од 46% во 2010 година. Ова доведе до 58% намалување на новите ХИВ инфекции меѓу деца од 2010 до 2022 година,што е  најмал број од 1980-тите.

Бројот на луѓе на антиретровирусен третман (АРВ) ширум светот се зголеми речиси четири пати, од 7,7 милиони во 2010 година на 29,8 милиони во 2022 година.

Има уште многу да се направи, особено во однос на едукацијата на луѓето и менувањето на нивните ставови кон ХИВ, доколку сакаме некогаш да го видиме последниот од овој вирус.

Само земјите кои ги ставаат луѓето и заедниците на прво место во нивните политики и програми,  го водат светот на патувањето кое ќе стави  крај на СИДА-та до 2030 година. Придружете се!