31 мај е Светски ден без тутун. Оваа 2024 година, уште еднаш, СЗО и шампионите за јавно здравје од целиот свет ќе се здружат за да ја подигнат свеста за штетните влијанија на тутунската индустрија врз младите.

Темата за Светскиот ден без тутун  во 2024 година е: „Заштита на децата од мешање во тутунската индустрија“.

Оваа тема има за цел залагање за крај на таргетирањето на младите со штетни тутунски производи и осигурување на тоа  дека употребата на тутун продолжува да опаѓа.

Годинава вниманието е насочено кон алармантниот тренд на маркетингот на тутунската индустрија кон младите. 

Центар за јавно здравје Битола, ја поддржува  и се приклучува  на  Кампањата  и најновите напори во контролата на тутунот. Ја поддржуваме иницијатива на Светската здравствена организација (СЗО) за подигање на свеста за опасностите од употребата на тутун и неговото негативно влијание врз здравјето, со цел да се намалат болестите и смртните случаи предизвикани од конзумација на тутун.Организирани се презентации,предавња,анкети и други активности во основните и средните училишта, на подрачјето на ЦЈЗ Битола.

Тутунот е водечка причина за респираторни нарушувања како што се хронична опструктивна белодробна болест (ХОББ), туберкулоза и други белодробни заболувања.

Приближно 6 милиони луѓе умираат секоја година поради болести поврзани со тутунот. До 2030 година, оваа бројка се предвидува да се зголеми на над 8 милиони доколку не се преземат значителни мерки. 

Употребата на тутун е поврзана со најмалку 20 видови на рак и водечка причина за рак кој може да се спречи. Тунските производи предизвикуваат околу 2,4 милиони смртни случаи на глобално ниво секоја година, речиси четвртина од сите смртни случаи поради рак (10 милиони).

Зошто тутунската индустрија е насочена кон младите?

За да продолжи да прави приходи од милијарди долари, тутунската индустрија треба да ги замени милионите клиенти кои умираат и оние кои се откажуваат од употребата на тутун секоја година. За да се постигне оваа цел, таа работи на создавање средина што промовира прифаќање на нејзините производи кај следната генерација, вклучувајќи лабава регулатива за да се осигура дека нејзините производи се достапни . Индустријата, исто така, развива производи и тактики за рекламирање што им се допаѓаат на децата и адолесцентите, достигнувајќи ги преку социјалните медиуми и платформите за стриминг.Целните тактики на тутунската индустрија кон младите, вклучуваат маркетинг на нови производи како што се е-цигари, тутун без чад, снус, торбички, преку користење на дигитални платформи за заобиколување на традиционалните ограничувања за рекламирање. Најмуваат инфлуенсери како дел од лансирањето на нови  производи, кои ќе ги убедуваат младите за привлечноста на тутунските производи а пушењето се представува како гламурозно и кул.. Студијата „Иницијатива за вистината“ од 2019 година објавена во Контрола на тутун, покажа дека повеќе од половина од објавите на Инстаграм биле привлечни за младите. На тој начин се  зголемува пазарот  и профитот, а паралелно со тоа се создава нов бран на зависници.

Повеќе од 38 милиони млади луѓе на возраст меѓу 13 и 15 години користат некаков вид на тутун.Во Европскиот регион, 11,5% од момчињата и 10,1% од девојчињата на возраст од 13-15 години се корисници на тутун (4 милиони).Се проценува дека 12,5% од адолесцентите во европскиот регион користеле   е-цигари во 2022 година, во споредба со 2% од возрасните. Во некои земји од регионот, стапките на употреба на е-цигари кај училишните деца се 2-3 пати повисоки од стапките на пушење цигари.

Што треба да знаеме

Тутун за испарување (вапиннг) :

Тутунот за испaрување е ароматизиран тутун, специјално дизајниран за употреба во наргиле. Тој е обогатен со различни ароми и може да се најде во различни вкусови. Испарувањето со вода е добро познат метод за конзумирање никотин.

Се загреваат листовите тутун на приближно 200 степени Целзиусови, многу под нивната точка на согорување. Листовите тутун горат на температура од приближно 900 степени Целзиусови. Загревањето на тутунот наместо согорувањето овозможува екстракција на никотин притоа поштедувајќи го катранот и речиси сите други штетни нуспроизводи од согорувањето. Вдишувате воздух (пареа) што минува низ загреаните листови тутун, што го ослободува никотинот.

Електронските цигари :

Во електронските цигари, има уред за загревање на течност, таканаречената е-течност, која потоа испарува. Растителниот глицерин (VG) и пропилен гликолот (PG) се вискозни течности кои се користат како носители и испарувачи во е-течноста.Таа генерално содржи  синтетички никотин и ароми. Уредот ја загрева течноста и кога се вдишува, никотинот влегува во  тело. Постојат многу различни видови на е-цигари. Некои од нив имаат поголеми резервоари за полнење. Други работат со наполнети капсули. Кога се внесува, растителниот глицерин може да предизвика главоболки, вртоглавица, гадење, повраќање и прекумерна жед кај некои луѓе.

Повеќето електронски цигари се состојат од четири различни компоненти, вклучувајќи: 

-резервоар кој содржи течен раствор (е-течност или е-сок) кој содржи различни количини на никотин, пропилен гликол, ароми и други хемикалии

-греен елемент,за греење на течност со вкусови и никотин 

 -извор на енергија (литиум батерија)

 -писка која личноста ја користи за вдишување.

Нема катран, но испорачува Никотин.  Кој пак го зголемува пулс и крвен притисок.Ослободува и неуротрансмитери во мозокот како што е допаминот,стимуланс. Тоа дава чувство на вознемиреност, споредлива со хероин и кокаин. Хемиските растворувачи со загревање се претвораат во формалдехид кој е канцероген, антрацен, кадмиум,арсеник,хидроген цијанид арсен и др. Диацетил кој води до неповратен bronhiolit obliterans. Можни се и експлозии на систeмот за греење што остава телесни последици.

 Тутунските производи без чад вклучуваат:

Тутун за потопување (исто така наречен влажен бурмут),Снус, Различни форми на тутун за џвакање и растворливи тутунски производи.

Снус е шведскиот тутун, кој во процесот на пушењето не мора да се запали. Тој се смета за без чад.Луѓето кои првпат го стекнуваат овој непознат производ обично не знаат многу добро, како да се користи овој тутун кој во промет доѓа како мали кесички.

Процесот на производство на снус вклучува ферментација и пастеризација што ги прави различни од другите видови на тутунски производи.

Снус обично содржи никотин, што може да доведе до зависност од никотин. Хемиските состојки на различните типови на снус варираат, а студиите на ниво на популација сугерираат дека ризиците од болеста исто така варираат.                                                  

Никотинска торбичка е бела мала  торбичка која содржи никотин. Тоа е како снус, но не содржи лист од тутун.Никотинските кеси наместо тутун користат растителни влакна со додаден никотин. Бидејќи растителното влакно е без вкус, им овозможува на производителите да направат никотински кесички во многу поширок избор на вкусови во споредба со традиционалниот снус со тутун..

Иако не се инхалира снусот и никотинската торбичка содржи повеќе од 4000 хемикалии а околу 30 од нив се поврзани со канцер. Се регистрирани кариес и малигни заболувања на усната празнина ,подвилични жлезди и панкреас при нивно користење.

Сите производ на тутунската индустрија се штетни по здравјето!                                                 

Светскиот ден без тутун 2024 година ќе им даде платформа на младите луѓе ширум светот, кои ги повикуваат владите да ги заштитат од предаторските тактики на  маркетингот на тутун. Затоа младинските застапници ширум светот ќе истапат и ќе заземат став против Тутунската Индустрија со едно силно НЕ. Не  за  нивното деструктивно влијание и манипулативните маркетинг тактики кои ги таргетираат помладите генерации. Време е да се вклучиме сите и да се залагаме за наши здраи поколенија и здрава  иднина! 

Да го искористиме Светскиот ден без тутун како рампа за посветла и помалку зачадена иднина! Ако сте пушач, размислете за преземање чекори за откажување, а ако не сте, продолжете да ги поддржувате напорите за создавање свет без тутун.

                                                                                                                                                                                          Изработил: Др.спец.Марија Врчковска

                                                                                                                                                                                                   Центар за јавно здравје Битола