Светскиот ден на менталното здравје се одбележува секоја година на 10 октомври. Целта на овој ден е да се подигне свеста за проблемите поврзани со менталното здравје, да се поттикне разбирање, поддршка и борба против стигмата која често ја следи менталната болест. Првпат е одбележан во 1992 година, по иницијатива на Светската федерација за ментално здравје (World Federation for Mental Health).

Светскиот ден на менталното здравје е моќен потсетник дека нема здравје без ментално здравје. Овогодинешната кампања е посветена на итната потреба за поддршка на менталното здравје и психосоцијалните потреби на луѓето погодени од хуманитарни кризи.

Кризи како што се природните катастрофи, конфликтите и вонредните состојби во јавното здравство предизвикуваат емоционален стрес, – едно од пет лица доживува ментално здравствено нарушување. Поддршката на менталната благосостојба на поединците за време на вакви кризи не е само важна – таа спасува животи, им дава на луѓето сила да се справат, простор да заздрават, да се опорават и да се изградат повторно – како поединци и како заедници.

Затоа е важно сите, вклучително и владини службеници, даватели на здравствени и социјални услуги, персонал на училиштата и групи во заедницата, да се обединат. Работејќи рака под рака, да обезбедат пристап од потребната поддршка за најранливите и истовремено да ја заштитат благосостојбата на сите.

Со инвестирање во докази и интервенции базирани во заедницата, можеме да ги задоволиме итните потреби за ментално здравје, да поттикнеме долгорочно закрепнување и да ги оспособиме луѓето и заедниците да ги обноват своите животи и да напредуваат.

На овој Светски ден на менталното здравје, да ги засилиме нашите напори за создавање свет каде што менталното здравје е вреднувано, заштитено и достапно за сите – особено во време на криза.

За време на кризи, речиси секој доживува вознемиреност и социјално нарушување. Домовите се губат, семејствата се раздвојуваат, а заедниците се распаѓаат. Додека 1 од 5 лица може да има ментално здравствено нарушување, речиси секое засегнато лице доживува емоционален стрес и нарушени врски во заедницата. Овие влијанија често остануваат долго откако ќе се воспостави физичката безбедност, поткопувајќи го закрепнувањето и отпорноста. Луѓето со сериозни ментални здравствени состојби не смеат да бидат оставени без грижа и поддршка. Континуитетот на грижата е приоритет за време и по секоја вонредна состојба.

Мигрантите и бегалците се соочуваат со повеќекратни стресови во текот на нивното патување – од конфликт и раселување до опасни патувања и предизвици за интеграција во земјите домаќини. До крајот на 2024 година, над 123 милиони луѓе беа насилно раселени низ целиот свет. Зачудувачки 71% од нив се сместени во земји со ниски и средни приходи, каде што здравствените системи се веќе под притисок. Во овие услови, пристапот до услуги за ментално здравје е исклучително ограничен.

Важни податоци од Светска здравствена организација
⦁ Повеќе од 1 милијарда луѓе во светот живеат со некој вид ментално нарушување.
⦁ Во 2019 година, приближно 970 милиони луѓе глобално имале ментално нарушување, со анксиозност и депресија како најчести.
⦁ Во други податоци се наведува дека над 300 милиони луѓе страдаат специјално од депресија (околу 4,4% од светската популација). p.8
⦁ Извештајот “Mental Health Atlas 2024” и “World Mental Health Today” исто така укажуваат на големите празнини во пристапот до услуги за ментално здравје, особено во земји со понизок и среден приход.

Референци

1. World Federation for Mental Health. World Federation for Mental Health [Internet]. [cited 2025
Oct.]. Available from: https://wfmh.global/.
2. World Health Organization (WHO). World Mental Health Day 2025 [Internet]. [cited 2025 10 10].
Available from: https://www.who.int/campaigns/world-mental-health-day/2025.
3. World Health Organization (WHO). Over a billion people living with mental health conditions –
services require urgent scale-up [Internet]. [cited 2025 Oct.]. Available from:
https://www.who.int/news/item/02-09-2025-over-a-billion-people-living-with-mental-health-
conditions-services-require-urgent-scale-up.
4. World Health Organization (WHO). Mental Health [Internet]. [cited 2025 Oct.]. Available from:
https://www.who.int/health-topics/mental-health?utm_source=chatgpt.com#tab=tab_2.
5. World Health Organization (WHO). Depression and Other Common Mental Disorders Global
Health Estimates [Internet].; Geneva: WHO; 2017 [cited 2025 Oct.]. Available from:
https://www.afro.who.int/sites/default/files/2017-05/WHO-MSD-MER-2017.2-eng.pdf.
6. The Pan American Health Organization. Over a billion people living with mental health conditions
– services require urgent scale-up [Internet].; Washington, D.C.: PAHO; 2025 Sep 2 [cited 2025
Oct. 10]. Available from: https://www.paho.org/en/news/2-9-2025-over-billion-people-living-
mental-health-conditions-services-require-urgent-scale.